Program usuwania azbestu
Do pobrania:
Wniosek na bezpłatny demontaż i odbiór wyrobów zawierających azbest z terenu posesji położonej w obrębie Gminy Stąporków
Załącznik nr 1. – Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest.
Co to jest azbest?
Azbest jest nazwą handlową włóknistych minerałów, które występują naturalnie w przyrodzie. Słowo azbest oznacza niezniszczalny. Pod względem chemicznym są to uwodnione krzemiany magnezu, sodu, wapnia i żelaza. Azbest jest znany i wykorzystywany przez człowieka od tysiącleci. Szerokie jego zastosowanie w stosunkowo dużych ilościach nastąpiło w okresie ostatnich 100 lat.
Cecha charakterystyczną azbestu jest jego włóknista budowa oraz wyjątkowe właściwości fizyczne i chemiczne. Jest niemal niezniszczalnym materiałem o wielu zaletach: odporny na działanie bardzo wysokich temperatur (temperatura rozkładu i topnienia najbardziej popularnego azbestu białego – chryzotylu – wynosi 1500-1550 °C), ale także na działanie mrozu, kwasów i substancji żrących, wody morskiej a przy tym giętki i wytrzymały. Charakteryzuje się również dźwiękochłonnością, niskim przewodnictwem cieplnym i elektrycznym, łatwym łączeniem się z innymi materiałami takimi jak tworzywa sztuczne czy cement.
Istnieje sześć odmian azbestu, różniących się m.in. składem chemicznym oraz rodzajem włókien. Największe znaczenie przemysłowe w Polsce i około 95% udział w ogólnej masie stosowanych minerałów azbestowych miał azbest biały – chryzotyl. Rzadziej stosowane, aczkolwiek dużo bardziej niebezpieczne dla zdrowia są azbest niebieski – krokidolit (stosowany do połowy lat 80. Ubiegłego wieku) oraz azbest brązowy – amozyt (bardzo rzadko stosowany w Polsce).
Dlaczego i kiedy azbest jest szkodliwy dla zdrowia?
Wzmianki o szkodliwości azbestu pojawiały się już od bardzo dawna. Obserwowano występowanie chorób wśród górników i osób pracujących nad przetwarzaniem tego materiału. Nikt nie zdawał sobie jednak sprawy z jego zabójczego działania. Wszyscy byli oszołomieni jego właściwościami, a sporadyczni sceptycy nie mieli wystarczającej siły, by przekonać większość do swojej opinii.
Źródło: www. bezazbestu.com.pl
Azbest jest zaliczany do substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka. Rakotwórczość azbestu została uznana dopiero w latach 80. ubiegłego wieku. Szkodliwość azbestu nie wynika z jego składu chemicznego - przyczyna szkodliwości tkwi w jego włóknistej strukturze. Włókna azbestu są najcieńszymi włóknami występującymi w przyrodzie, są praktycznie niezniszczalne, a ich kumulowanie się w płucach powoduje zwykle po kilkunastu latach pojawienie się chorób azbesto-zależnych: pylicy azbestowej (azbestozy), raka płuca, zmian opłucnowych, międzybłonniaka opłucnej. Włókna azbestu przedostają się powietrza atmosferycznego w wyniku korozji materiałów, wydatnie przyśpieszanej przez „kwaśne deszcze” i inne chemiczne zanieczyszczenia powietrza jak i działalność człowieka - niewłaściwe składowanie odpadów azbestowych na tzw. „dzikich wysypiskach”.
Chorobotwórcze działanie azbestu jest wynikiem wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Na występowanie tych chorób wpływa rodzaj azbestu, wymiary włókien oraz stężenie włókien i czas trwania narażenia, a także efektywność biologicznych mechanizmów oczyszczania układu oddechowego.
Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna o średnicy mniejszej niż 3 µm (mikrometry) i długość powyżej 5 µm, tj. tzw. włókna respirabilne, które przedostają się z powietrzem do pęcherzyków płucnych, mogą penetrować tkankę płucną.
Włos ludzki i włókno chryzotylu pod mikroskopem elektronowym rastrowym (powiększenie ok. x1500)
Źródło: www.solidny.dom.pl
Zagrożenie ze strony jest przez ludzi bagatelizowane ze względu na mikroskopijną wielkość włókien (niewidoczne dla ludzkiego oka) oraz długotrwały i utajniony rozwój choroby. Przez długi okres choroba może się nie ujawniać – pierwsze objawy mogą dać o sobie znać po okresie dwudziestu, a nawet trzydziestu lat od pierwszego kontaktu z pyłem azbestowym. Po ujawnieniu nowotwór rozwija się gwałtownie – od wystąpienia do śmierci upływa nie więcej niż 2 lata.
Przykłady najczęściej spotykanych wyrobów azbestowych w naszym otoczeniu:
W Polsce azbest stosowano w produkcji następujących grup wyrobów :
- Wyroby azbestowo-cementowe takie jak: płyty faliste, płyty „karo”, płyty płaskie stosowane jako elewacje zewnętrzne, płyty okładzinowe, płyty dekarskie, ściany działowe i osłonowe rury ciśnieniowe, wodociągowe i kanalizacyjne. Wyroby te są ogniotrwałe, odporne na korozje i gnicie, wytrzymałe na działania mechaniczne, lekkie, trwałe, zawierają od 10 -18% azbestu.
- Wyroby izolacyjne stosowane do izolacji kotłów parowych, wymienników ciepła, zbiorników, przewodów rurowych, a także ubrań i tkanin ognioodpornych (wata, włóknina, sznury, przędza, tkaniny termoizolacyjne, taśmy). Wyroby te mimo, że nie należą do najbardziej rozpowszechnionych materiałów zawierających azbest, są źródłem dużej emisji pyłu azbestu, podczas prac zabezpieczających i rozbiórki; w zależności od przeznaczenia zawierają od 75 do 100% azbestu.
- Wyroby uszczelniające: tektury, płyty azbestowo-kauczukowe, uszczelki, szczeliwa plecione. Najbardziej powszechnymi wyrobami uszczelniającymi są płyty azbestowokauczukowe, które charakteryzują się odpornością na podwyższoną temperaturę , wytrzymałością na ściskanie, dobrą elastycznością. Szczeliwa plecione są stosowane do uszczelniania części elementów pracujących w wysokich temperaturach, a także w środowisku wody, pary wodnej, gazów aktywnych i obojętnych, kwasów organicznych i nieorganicznych, smarów, olejów, rozpuszczalników, gazów spalinowych, ługów, roztworów soli – udział azbestu w granicach od 30% do 50%.
- Wyroby cierne zawierające do 40% azbestu, takie jak: okładziny cierne i taśmy hamulcowe stosowane do różnego typu hamulców. Azbest stosowany do ich produkcji chroni elementy robocze przed zbytnim przegrzewaniem.
- Wyroby hydroizolacyjne: lepiki asfaltowe, kity uszczelniające, asfalty drogowe uszlachetnione, zaprawy gruntujące, papa dachowa, płytki podłogowe. Wyroby te zawierają od 20 do 40 % azbestu.
- Azbest stosowany był także w produkcji m.in. filtrów w browarnictwie, masek przeciwgazowych – w granicach od 16 do 30%.
Przykłady materiałów lub produktów zawierających azbest w zastosowaniach domowych i ogólnych:
Źródło: Broszura „Co z tym azbestem?” Federacja Zielonych „Gaja”
Usuwanie azbestu.
Źródło: www. bezazbestu.com.pl
Zastosowane w budownictwie i w innych gałęziach gospodarki wyroby z azbestem nie stanowią zagrożenia, dopóki są nieuszkodzone. Zagrożeniem może być ich niewłaściwe usuwanie, kiedy w czasie obróbki mechanicznej (m.in. kruszenia, łamania, zrzucania) następuje uwalnianie włókien azbestowych do powietrza i zachodzi niebezpieczeństwo ich wdychania. Pomimo sprawdzonych metod bezpiecznego postępowania z azbestem, regulowanych przez przepisy prawne zdarza się, że płyty azbestowo-cementowe usuwane są w sposób niewłaściwy, co stwarza realne zagrożenie emisji włókien azbestu do powietrza.
Jeżeli na terenie danego obiektu znajdują się wyroby azbestowe wymagające usunięcia, należy pamiętać, że:
- może tego dokonać tylko odpowiednio przeszkolona osoba lub profesjonalna firma – posiadająca uprawnienia i odpowiedni sprzęt;
- wszystkie prace związane z usuwaniem azbestu, muszą być prowadzone na mokro, co zapobiega uwalnianiu włókien azbestowych do powietrza i minimalizuje ich wdychanie do płuc;
- zdemontowane wyroby zawierające azbest są niebezpiecznymi odpadami i zakazane jest ich powtórne wykorzystywanie;
- niebezpieczne odpady zawierające azbest muszą być unieszkodliwione poprzez składowanie w odpowiednio wyznaczonych do tego miejscach
PROGRAM USUWANIA AZBESTU
Aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy prawne w sposób szczegółowy precyzują sposoby postępowania z wyrobami azbestowymi, począwszy od oceny stanu technicznego, poprzez ich usuwanie i stosowane wówczas zabezpieczenia, pakowanie i transport, po ich unieszkodliwienie. Działania zgodne z przepisami i procedurami, mogą zapewnić bezpieczną eksploatację wyrobów azbestowych, zagwarantować ich bezpieczne usuwanie, transport powstałych w wyniku ich usuwania odpadów niebezpiecznych oraz ich unieszkodliwienie poprzez składowanie na składowisku przeznaczonym dla odpadów azbestowych.
W celu sukcesywnego eliminowania wyrobów zawierających azbest, szczególnie z polskiego budownictwa, minimalizacji negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju oraz likwidacji szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko, opracowano „Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032”. Realizacja programu została zaplanowana na lata 2009-2032 z uwagi na wieloletnią trwałość płyt azbestowo-cementowych i innych wyrobów zawierających azbest stosowanych w budownictwie (minimum 30 lat), dużą ilość tych wyrobów, wysokie koszty ich usuwania. Przeprowadzenie programu koordynowanego przez Ministerstwo Rozwoju wymaga zaangażowania i współpracy wielu organów państwowych, jednostek samorządu terytorialnego, licznych instytucji, a także aktywności społeczeństwa.
Program usuwania wyrobów zawierających azbest w Gminie Stąporków
Cele programu:
Głównym celem programu usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Stąporków jest doprowadzenie do stopniowej eliminacji wyrobów zawierających azbest z terenu gminy oraz ich bezpieczne składowanie i prawidłowe unieszkodliwienie. Celami szczegółowymi są:
- Inwentaryzacja obiektów zawierających azbest.
- Edukacja mieszkańców w zakresie szkodliwości azbestu dla zdrowia człowieka.
- Zapoznanie mieszkańców z procedurami usuwania, zabezpieczania i unieszkodliwiania wyrobów azbestowych.
- Propagowanie właściwych metod i sposobów bezpiecznego dla środowiska i zdrowia człowieka usuwania azbestu.
Gdzie można uzyskać informacje o dofinansowanie na usunięcie azbestu.
Wszelkie informacje na temat programu usuwania wyrobów zawierających azbest, w tym informacje o profesjonalnych firmach oraz składowiskach odpadów azbestowych można uzyskać w Referacie Ochrony Środowiska Urzędu Miasta i Gminy Stąporków. Aktualnie Referat prowadzi nabór wniosków na demontaż lub/i odbiór wyrobów azbestowych na 2018 r.
Źródła:
Broszura „Co z tym azbestem?” Federacja Zielonych „Gaja”